W dawnych czasach, kiedy kultura celtycka rozkwitała na terenie dzisiejszej Irlandii, Szkocji i Walii, istniała szczególna klasa artystów, której zadaniem było przekazywanie tradycji, legend i wartości moralnych poprzez słowo mówione. Byli to fili – mistrzowie literatury ustnej i poezji, którzy w tamtych czasach pełnili rolę podobną do barda. Wbrew pozorom, różnili się jednak od bardów w wielu aspektach, a ich wpływ na kulturę celtycką był ogromny.

Fili byli nie tylko poetami, ale również historykami, nauczycielami i doradcami dworu. Posiadali umiejętność tworzenia skomplikowanych i pięknych form literackich, które miały moc oddziaływania na słuchaczy. Pracowali nad swoimi dziełami przez całe życie, osiągając coraz wyższe poziomy mistrzostwa. Najważniejszym zadaniem fili było jednak zachowanie tradycji i przekazywanie jej kolejnym pokoleniom.

Fili działali w społeczeństwach, gdzie piśmienność była raczej wyjątkiem, a większość wiedzy i historii była przekazywana ustnie. Właśnie dlatego ich rola była tak ważna. Spędzali lata na nauce sztuki mówienia, zapamiętywania i opowiadania historii. Bardzo często byli to ludzie wykształceni w druidycznych szkołach, gdzie zdobywali nie tylko umiejętności literackie, ale również wiedzę o astronomii, medycynie i prawie.

W tradycji celtyckiej filid (liczba mnoga od fili) mieli również swoją hierarchię. Najwyższym stopniem w tej hierarchii był ollamh (czyt. „alam”), co oznaczało „nauczyciel”. Byli oni uznawani za najwybitniejszych z całej grupy i posiadali najwięcej wiedzy. W każdej społeczności celtyckiej ollamh pełnił funkcję doradcy wodza, często przyczyniając się do podejmowania ważnych decyzji politycznych i społecznych.

Oprócz ollamh istniały również niższe stopnie filid, gdzie każdy kolejny stopień wymagał od mistrza coraz większej wiedzy i umiejętności. Zaczynając od podstawowego poziomu, adept musiał poświęcić około dwudziestu lat na osiągnięcie najwyższego możliwego stopnia. W trakcie swojej nauki zdobywali umiejętność tworzenia różnych form poetyckich, komponowania długich utworów i recytowania ich z pamięci.

Rola fili nie ograniczała się jedynie do opowiadania historii i tworzenia poezji. Byli oni również odpowiedzialni za zachowanie prawa i porządku w społeczeństwie. W tradycji celtyckiej istniało wiele zasad i norm, które były przestrzegane przez społeczności. Filid byli strażnikami tych norm, a ich pozycja w społeczności sprawiała, że ich słowa były powszechnie szanowane i przestrzegane. Przekazywane przez nich prawa były nierzadko spisane w formie wierszy, co ułatwiało ich zapamiętywanie i przekazywanie.

Fili wykazywali również umiejętności wróżbiarskie i często byli postrzegani jako osoby mające kontakt z duchami przodków. Wierzono, że mają oni zdolność do przewidywania przyszłości oraz interpretowania znaków i omenów. Ich wróżby często miały wpływ na decyzje podejmowane przez wodzów i królów, a także na losy całych klanów.

Jest jeden szczególny element, który odróżnia filid od bardów w tradycji celtyckiej. Fili byli związani z miejscami świętymi – miejscami mocy, gdzie przeprowadzali swoje ceremonie i spotkania. Często przebywali w grotach, świątyniach czy na wzgórzach, które były uważane za miejsca o wyjątkowej energii. Tam przeprowadzali swoje rytuały i tam tworzona była poezja, która miała inspirować i kreować. To połączenie z naturą i siłami duchowymi było nieodłącznym elementem ich pracy.

Pomimo iż fili odgrywali tak ważną rolę w społeczeństwach celtyckich, ich dziedzictwo zostało niemal zapomniane. Z biegiem czasu kultura piśmienna zaczęła dominować, a wiedza ustna na swój sposób zanikać. Zapisane księgi, choć cenne, nie były w stanie oddać w pełni magii i piękna literatury ustnej, którą tworzyli fili. Jednakże to dzięki nim znamy wiele legend, mitów i historii, które stanowią część naszego dziedzictwa.

Fili przypominają nam, jak wielkie znaczenie miało i ma słowo mówione. Ich opowieści, poezja i mądrość przekazywana z pokolenia na pokolenie tworzyły fundamenty całych społeczeństw. Choć współczesna technologia i kultura piśmiennicza zdają się dominować nad dawnymi tradycjami, warto pamiętać o tych, którzy byli mistrzami słowa i duchowymi przywódcami swoich czasów.

Przeczytaj więcej na: https://kobietaistyl.pl/jak-piszemy-filii-czy-fili/.